We hebben in ons leven allemaal wel eens te maken met momenten die we als stressvol ervaren. Denk aan; te veel taken op je werk, relatieproblemen, zorgen rondom je financiën, maar ook wanneer je een presentatie voor een grote groep mensen moet geven, of voor het leveren van een sportprestatie. Wanneer deze stressmomenten zich te snel achter elkaar opvolgen of wanneer de stituatie lange tijd aanhoudt, dan is er geen ruimte voor herstel. Je lichaam raakt uitgeput en je afweersysteem gaat omlaag, met een groter risico op zowel fysieke als geestelijke ziektes als gevolg.

Voor een gezond lichaam én gezonde geest, is het dus van belang om de hoeveelheid stress in ons leven zo veel mogelijk te beperken. Voordat ik je vertel hoe je dat kunt doen, wil ik je eerst uitleggen wat stress is en wat het met je lichaam doet.

Hoe reageert je lichaam op stress?

Tijdens een stressvolle situatie wordt het hormoon cortisol door je lichaam aangemaakt. Cortisol is een noodzakelijk hormoon in ons lichaam en het wordt gedurende de hele dag aangemaakt. Het zogenaamde ‘stresshormoon’ cortisol is dus geen ‘slecht’ hormoon! 

Cortisol wordt aangemaakt in de bijnieren en heeft invloed op:
• Het bloedglucosegehalte
• Het metabolisme
• De bloeddruk
• Het geheugen
• Het slaap- en waakritme

De werking van het stresshormoon cortisol

Cortisol heeft van oudsher de functie om ons bijzonder alert te maken. In een situatie waarin er gevaar dreigt (stel je staat plotseling oog in oog met een wild dier), moet je in een halve seconde bepalen wat je gaat doen. Ga je vluchten, blijf je staan of val je aan?  

Cortisol verhoogt je hartslag en de hoeveelheid suiker in je bloed, hierdoor heb je direct veel energie tot je beschikking. Het helpt je om helder te denken en om snel in actie te kunnen komen. In het bovenstaande geval is dat van levensbelang!

Positieve stress helpt ons beter te presteren

Tegenwoordig sta je niet meer zo snel oog in oog met een wild dier. Wél ervaren we soortgelijke stress bijvoorbeeld voor het maken van een examen of voor het leveren van een sportprestatie. Het is op deze momenten van belang dat je alert bent en helder kunt nadenken. 

Je lichaam maakt extra cortisol aan en dat is in dit geval dus heel nuttig. Wanneer je klaar bent met het examen of de sportprestatie, dan is het stressmoment voorbij en neemt de aanmaak van cortisol automatisch weer af. Het lichaam gaat weer in de ruststand en de hormoonhuishouding is weer in balans. 

Deze stressreactie is van korte duur en er is ruimte voor herstel. ‘Positieve stress’ geeft je energie en maakt je alert, het stelt je in staat om optimaal te kunnen presteren. De stress is functioneel en van korte duur.

Langdurige stress zorgt voor lichamelijke en psychische klachten

Op het moment dat de stressmomenten zich te snel achter elkaar opvolgen, is er geen ruimte voor herstel. Met als gevolg dat de aanmaak van cortisol blijft doorgaan. Wanneer er gedurende een lange tijd te véél cortisol wordt aangemaakt, dan raakt de hormoonhuishouding uit balans. 

De gevolgen van stress

Wanneer de stress van lange duur is en er geen herstelmomenten zijn, noemen we het ‘negatieve (of chronische) stress’. Negatieve stress heeft vaak een grote impact op je dagelijks leven.

Je hebt last van concentratie- en geheugenproblemen
Een te grote hoeveelheid cortisol zorgt ervoor dat de hippocampus overbelast raakt en niet meer goed kan functioneren. De hippocampus is het deel van je hersenen dat essentieel is voor het functioneren van je geheugen en voor leren. 

Je ervaart negatieve emoties, depressie en/of angsten
Een overmatige aanmaak van cortisol verstoort het natuurlijke remmingssysteem van de negatieve emoties in de hersenen. Met als gevolg dat je meer negatieve gevoelens ervaart.

Je slaapt kort of wordt regelmatig wakker gedurende de nacht
Cortisol is een belangrijk hormoon met betrekking tot het slaap- en waakritme. Gedurende de hele dag wordt er cortisol aangemaakt in je lichaam, maar de hoeveelheid is niet op elk moment gelijk. In de ochtend is de aanmaak van cortisol het hoogst. Het helpt je om de dag actief te beginnen en het wakkert je hongergevoel aan. Wanneer de aanmaak van het hormoon cortisol ontregelt is, kan dit zorgen voor een verstoord slaapritme, met als gevolg dat je slecht slaapt.

Je hebt overdag last van ‘snacktrek’
Door de overmatige aanmaak van cortisol werkt de frontale lob (een hersengebied) minder goed. De frontale lob regelt onder andere je impulscontrole. Wanneer je impulscontrole afneemt, is de kans groot dat je meer gaat snacken gedurende de dag. In combinatie met slaapgebrek en weinig lichaamsbeweging kan dit leiden tot overgewicht.

Wat kun je doen om chronische stress te voorkomen?

Chronische stress heeft een grote impact op onze leefstijl. Voorkomen is beter dan genezen. Door een positieve mindset en bewustwording van onze eigen gedachten, kun je voorkomen dat negatieve ervaringen per definitie tot stress leiden. Stel je staat in de rij voor de kassa en de mevrouw voor je is ontzettend traag en er moet vanalles opnieuw gescand worden. Jij hebt nog een hele to-do-lijst af te werken, en je staat jezelf op te vreten omdat je hele dagplanning nu in de war geschopt wordt. Op dit moment kun je jezelf twee vragen stellen: ‘Waarom maak ik mij druk?’ en ‘Kan ik iets aan de situatie veranderen?’ Is je laatste antwoordt ‘nee’? Dan heeft het dus ook geen zin om je er druk om te maken. Probeer de situatie om te draaien naar iets positiefs. Je kunt de tijd voor de kassa bijvoorbeeld ook gebruiken om even te chillen en je gedachten de vrije loop te laten gaan. Haal adem en vraag je af of die drie extra minuten het waard zijn om te gaan stressen.

Chronische stress zorgt ervoor dat de frontale lob niet meer optimaal werkt. Om deze te activeren kun je een aantal dingen doen:
• Lichaamsbeweging
• Muziek luisteren
• Empathische bezigheden
• Goede nachtrust

Wil jij ook graag meer ontspannen?

Als leefstijlcoach help ik je om jouw perceptie van stress te verminderen. Ik coach jou naar een gezonde leefstijl met aandacht voor de drie pijlers voeding, beweging en ontspanning.

Bewust kiezen voor je eigen gezondheid, doe het gewoon, je bent het waard!